Λεκτική δυσπραξία…την αναγνωρίζουμε σωστά;

Καραμπούλα Νατάσσα, Λογοθεραπεύτρια στο Κέντρο Ειδικών Θεραπειών «Έλλογον»

Ένα κείμενο για λογοθεραπευτές και άλλους ειδικούς, που δουλεύουν με παιδιά.

Συχνά στο Έλλογον μας απευθύνονται γονείς με παιδιά με διάγνωση λεκτικής δυσπραξίας και κάποιες φορές ακόμη συνάδελφοι ζητούν τη βοήθειά μας για την αξιολόγηση και τη θεραπεία παιδιών με αυτή τη διάγνωση.

Η αλήθεια είναι ότι είναι πολλά ακόμη αυτά που χρειάζεται να κατανοηθούν για τη λεκτική δυσπραξία. Κυρίως για το πότε λέμε ότι ένα παιδί παρουσιάζει λεκτική δυσπραξία.

Με αυτή την αφορμή και με συντομία θα αναφερθούμε στον ορισμό της λεκτικής δυσπραξίας, στα χαρακτηριστικά της καθώς και στο τι πρέπει να περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα αξιολόγησης.

Η δυσπραξία ανήκει στις κινητικές διαταραχές της ομιλίας. Πρόκειται για δυσκολία στην ηθελημένη εκτέλεση ενός κινητικού προγράμματος με σκοπό την άρθρωση. Δεν υπάρχουν άλλες ελλείψεις στο μυϊκό σύστημα των μελών που συμμετέχουν στην άρθρωση (Love, 1992).

Οι χαρακτηριστικές δυσκολίες, που αντιμετωπίζει ένα παιδί με λεκτική δυσπραξία είναι οι εξής:

• Περιορισμένο βάβισμα, όταν το παιδί ήταν μωρό.
• Υπερβολική χρήση νοημάτων για να εξυπηρετηθούν οι επικοινωνιακές ανάγκες.
• Ομιλία που δε μπορεί να την καταλάβει εύκολα ο άλλος.
• Τυπική γνωστική και αντιληπτική ανάπτυξη.
• Απουσία μυϊκής αδυναμίας.
• Ασταθή μοτίβα λαθών στην ομιλία.

Στην αξιολόγηση ο λογοθεραπευτής εστιάζει:

• Στο ιστορικό ικανοτήτων σίτισης του παιδιού.
• Στο ιστορικό φωνητικής ανάπτυξης.
• Στην αξιολόγηση της αισθητικότητας στο πρόσωπο και το στόμα.
• Στην αξιολόγηση του συντονισμού, της ταχύτητας και της ακρίβειας κατά τη μίμηση. απλών κινήσεων και διαδοχών (σε μη λεκτικές και λεκτικές δραστηριότητες).
• Στην αξιολόγηση του τι βοηθάει το παιδί (οπτικές ή απτικές διευκολύνσεις).

Δίνουμε έμφαση εδώ στο ότι για να έχει ένα παιδί λεκτική δυσπραξία δεν παρουσιάζει γνωστικά ή αντιληπτικά ελλείμματα, δυσκολίες αισθητικότητας και μυϊκού τόνου.

Συνεπώς, κατανοεί κανείς ότι περιορίζονται σημαντικά τα παιδιά που πληρούν τα κριτήρια για να κριθεί ότι αντιμετωπίζουν λεκτική δυσπραξία. Συνήθως παραβλέπονται ευρύτερες δυσκολίες (π.χ. μη αναγνωρισμένες αναπτυξιακές διαταραχές, γνωστικές ελλείψεις, υποευαισθησία ή υπερευαισθησία, διαταραχές μυϊκού τόνου).

Είναι κρίσιμης σημασίας η καλή γνώσηκαι κατανόηση της φύσης και ταξινόμησης των στοματοκινητικών διαταραχών από το λογοθεραπευτή και – όπως πάντα –η  ολοκληρωμένη διαδικασία αξιολόγησης για τους τομείς της γλώσσας και της κινητικότητας του στοματοπροσωπικού μηχανισμού.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

• Earnest, M. Preschool Motor Speech Evaluation & Intervention, 2000.
• Love, R. Childhood Motor Speech Disability. New York: Macmillan, 1992.
• Hodge, M. and Hancock, H. Assessment of children with developmental apraxia of speech: A procedure. Clinics in Communication Disorders, vol. 4, no. 2:102-118 (1994).